Ymdrech ola i ddiogelu Rhaeadr y Graig Lwyd

Helpwch ni i ddiogelu dyfodol un o fannau mwyaf arbennig Eryri.

Mae angen gwarchod Rhaeadr y Graig Lwyd a Ffos Noddun rhag cynnig gan RWE i adeiladu cynllun ynni dŵr ar raddfa ddiwydiannol ar hyd darn 2 gilomedr o afon Conwy. Mae’r rhan hon o’r afon o bwys cenedlaethol aruthrol oherwydd ei bywyd gwyllt a’r golygfeydd hardd.  Mae’n un o’r mannau digyffwrdd hynny ble gall pobl brofi rhinweddau arbennig y Parc Cenedlaethol.

Pe caniateid y datblygiad hwn, byddai’n achosi llanastr llwyr yn ystod y cyfnod adeiladu.  Byddai gwacau 2km o’r afon yn achosi niwed tymor hir i’r poblogaethau pysgod, y planhigion prin a’r misglod perlog, ac i brosesau naturiol yr afon.

Mae Rhaeadr y Graig Lwyd a Ffos Noddun wedi syfrdanu, ysbrydoli a chyfareddu pobl ers canrifoedd.  Helpwch ni i sicrhau y byddant yn parhau felly ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol.

Gwrthwynebwch y cais cynllunio hwn cyn 23 Medi

Mae gennym ni hyd at ddydd Gwener 23 Medi i sicrhau fod Awdurdod Parc Cenedlaethol Eryri yn cael neges glir ynghylch pa mor bwysig yw’r lle hwn i bobl.

Isod, mae templed o lythyr y gallwch ei gopïo a’i olygu fel y mynnwch, yna dylech ei lofnodi a’i anfon – mae cyfeiriadau post ac e-bost ar y llythyr yn barod.  Dylai eich llythyr gyfeirio at y ffaith fod y cynllun yn mynd yn groes i bolisïau’r Parc Cenedlaethol.

Gweithredwch yn syth: po fwyaf o wrthwynebiadau a geir, y cliriaf fydd y neges.

Diolch yn fawr iawn am gyfranogi.


At: Mr Richard Thomas

Swyddog Cynllunio

Awdurdod Parc Cenedlaethol Eryri

Swyddfeydd y Parc Cenedlaethol

Penrhyndeudraeth

Gwynedd

LL48 6LF

Ffôn 01766 770272 ffacs 01766 771211

cynllunio@eryri-npa.gov.uk

Cyf: Cais Cynllunio NP4/26/323A – cynllun ynni dŵr 5MW yn cynnwys cored mewnlif, lein beipiau danddaearol a thwnel, pwerdy tanddaearol, ystafell offer switsio ac adeilad newidydd, mannau caeedig dros dro at ddibenion adeiladu, mannau parcio a newidiadau i fynediad i gerbydau.

Annwyl Mr Thomas,

Ysgrifennaf atoch i fynegi fy ngwrthwynebiad cryf i’r datblygiad hwn oherwydd bydd yn arwain at effeithiau niweidiol sylweddol yn y tymor hir ar Barc Cenedlaethol Eryri.

Mae’r cynnig yn mynd yn groes i brif ddibenion y Parc Cenedlaethol ac mae’n groes i bolisïau allweddol, fel y manylir isod:

Polisi Strategol A: Dibenion y Parc Cenedlaethol   (i) Rhoi’r flaenoriaeth bennaf i warchod a gwella harddwch naturiol, bywyd gwyllt a threftadaeth ddiwylliannol..

Mae’r gored crynhoi dŵr arfaethedig a’r adeileddau arllwys/cludo dŵr yn adeileddau gwneud newydd sylweddol mewn tirwedd afon sydd heb ei difetha ac sy’n werthfawr iawn o ran ei rhinweddau gweledol.

Byddai’r cynllun yn para o leiaf 30 mlynedd a bwriad presennol yr ymgeisydd yw y byddai’r strwythurau hynny yn parhau fel nodweddion parhaol yn yr afon, hyd yn oed ar ôl digomisiynu.   Byddai’r cynllun felly yn arwain at effeithiau niweidiol tymor hir i harddwch naturiol rhan eiconaidd o’r Parc Cenedlaethol.

Mae’r Asesiad o’r Effaith ar yr Amgylchedd yn cydnabod effeithiau niweidiol tymor hir gan y strwythurau newydd ar rywogaethau, yn cynnwys pysgod mudol.  Mae tystiolaeth gan yr Ymddiriedolaeth Pysgota yn awgrymu y bydd yr effeithiau hynny yn sylweddol a byddai’r mesurau lliniaru arfaethedig yn annhebygol o leihau’r niwed i lefel dderbyniol.

Mae planhigion a chen isaf Ffos Noddun o bwys cenedlaethol.  Mae llawer o’r rhywogaethau yn dibynnu ar leithder.  Bydd llai o lif yn yr afon yn effeithio’n niweidiol yn y tymor hir ar fryoffytau ceunentydd sy’n dibynnu ar leithder, ac mae cryn ansicrwydd ynghylch yr effeithiau penodol.  Mae Penderfyniad Apêl APP/Q6810/X/16/516168 yr Arolygiaeth Cynllunio yn sail i ddeall effeithiau, ansicrwydd a’r egwyddor o ragofal o ran cynlluniau ynni dŵr mewn safleoedd dynodedig.

Ni ellir gorbwysleisio harddwch Rhaeadr y Graig Lwyd a Ffos Noddun. Maent yn atyniadau sy’n denu ymwelwyr i Eryri ers dros 200 mlynedd, ac maent wedi dylanwadu ar feirdd ac arlunwyr y Mudiad Rhamantaidd, wedi helpu i wella ymwybyddiaeth y cyhoedd o hanes diwylliannol Cymru ac wedi sefydlu awydd gan y cyhoedd i fwynhau golygfeydd mynyddig a thirweddau hardd.  Ers cyhoeddi cerdd ddylanwadol Thomas Gray ‘The Bard’ yn 1757, mae Rhaeadr y Graig Lwyd wedi ysbrydoli gwaith gan artistiaid enwog hyd heddiw (gweler er enghraifft ‘The Bard’ gan John Martin).

Daeth Rhaeadr y Graig Lwyd yn un o’r mannau anhepgor hynny i ymwelwyr ymweld â hwy wrth chwilio am elfennau aruchel Eryri, ac mae’n parhau felly. Caiff pobl eu denu a’u cyffwrdd yn ddwys gan faint, grym a harddwch naturiol llwyr y rhaeadr a’r ceunant. Byddai dofi ‘gwaed ewynnog afon Conwy’ yn warth a byddai’n golygu fod Eryri yn le llai deniadol ac aruchel i bobl yn y dyfodol.

Polisi Strategol A: Dibenion y Parc Cenedlaethol (ii) Hybu cyfleoedd i’r cyhoedd ddeall a mwynhau rhinweddau arbennig y Parciau Cenedlaethol

Mae Rhaeadr y Graig Lwyd a Ffos Noddun yn lleoliadau eiconaidd yn Eryri, ac mae digonedd o rinweddau arbennig ar gael i bobl eu mwynhau.  Byddai’r cynllun arfaethedig yn effeithio’n ddifrifol ar y rhinweddau arbennig a mwynhad pobl ohonynt yn ystod y cyfnod adeiladu, a bydd yn eu difrodi yn barhaol.  Mae hwn yn brosiect ar raddfa fawr mewn lleoliad amlwg iawn, â strwythurau newydd mawr, a bydd hynny’n arwain at lai o lif yn yr afon a dirywiad mewn bioamrywiaeth.  Bydd hyn yn cyfrannu’n sylweddol at leihau’r mwynhad cyffredinol o’r rhinweddau arbennig ac yn niweidio statws y Parc Cenedlaethol fel lle sy’n enwog am y rhinweddau arbennig hynny.  Bydd yr ardal leol a’r Parc Cenedlaethol cyfan yn llai hardd, yn llai tawel, yn llai bioamrywiol ac yn cynnig llai o ysbrydoliaeth o ganlyniad i’r datblygiad hwn.

Bydd grwpiau penodol o ddefnyddwyr yn profi effeithiau niweidiol penodol ar eu mwynhad o’r rhinweddau arbennig o ganlyniad uniongyrchol i’r datblygiad arfaethedig, wrth ei adeiladu a phan fydd yn weithredol.  Mae’r grwpiau defnyddwyr hyn yn cynnwys – ymhlith eraill – caiacwyr, ymwelwyr, ffotograffwyr, artistiaid, pobl sy’n ymddiddori mewn bywyd gwyllt a busnesau lleol.

Polisi Strategol A: Dibenion y Parc Cenedlaethol (iv) Gwarchod a gwella bioamrywiaeth nodweddiadol Eryri.

 A

Pholisi Strategol D: Amgylchedd Naturiol

  • Caiff adnoddau naturiol, bioamrywiaeth, geoamrywiaeth a ‘Rhinweddau Arbennig’ Parc Cenedlaethol Eryri eu diogelu rhag datblygiadau amhriodol.
  • Ni ddylai cynigion effeithio yn andwyol ar fioamrywiaeth y Parc Cenedlaethol gan gynnwys safleoedd dynodedig yn amrywio o lefel ryngwladol i lefel leol, yn ogystal ag adnoddau bioamrywiaeth ehangach e.e. cynefinoedd a rhywogaethau tu allan i safleoedd dynodedig.
  • Yn achos datblygiadau sy’n effeithio ar safleoedd â dynodiad cenedlaethol, dylai’r lleoliad, dyluniad ac adeiledd y datblygiad wedi’i wneud yn y fath fodd fel bod y difrod i nodweddion cadwraeth natur yn cael ei liniaru, a manteisir ar gyfleoedd i warchod natur.

 Geomorffoleg yr afon:

Bydd y gored crynhoi dwr yn amharu ar brosesau naturiol cludo a dyddodi gwaddodion, gan arwain at effeithiau andwyol ar forffoleg a chynefinoedd yr afon, ac oherwydd hynny, bydd hi’n annhebygol y caiff statws Cyfarwyddeb Fframwaith Dwr afon Conwy ei gynnal.  Yn ôl penderfyniad Llys Cyfiawnder yr Undeb Ewropeaidd yng Ngorffennaf 2015 ynghylch achos C-461/13 mae gan Awdurdod y Parc Cenedlaethol ddyletswydd i ‘wrthod awdurdodi prosiect unigol a allai achosi dirywiad yn statws corff o ddŵr wyneb neu os bydd yn bygwth y posibilrwydd o sicrhau statws dŵr wyneb da neu botensial ecolegol da a statws cemegol dŵr wyneb erbyn y dyddiad a bennwyd gan y gyfarwyddiaeth’.

Mae’r datblygwr yn cynnig, yn dilyn digwyddiadau llif uchel, y bydd yn rhaid iddynt mae’n debyg symud deunyddiau’n rheolaidd o’r rhan o’r afon uwchlaw’r gored i’r rhan sydd islaw y gored trwy gydol oes 30 mlynedd y cynllun.  Rydym ninnau, fel y datblygwr, yn bryderus iawn hefyd y gwnaiff hyn achosi i ddyddodion man gael eu gollwng i’r dyfrgwrs yn rheolaidd, gan niweidio rhywogaethau pysgod, infertebratau a chynefinoedd rhywogaethau eraill.    Mae dogfennau’r cais yn cynnwys ffigyrau gwahanol am uchder y gored, sy’n ei gwneud hi’n amhosibl i unrhyw un asesu effeithiau posibl yn gywir.

Rhywogaethau a chynefinoedd gwarchodedig

Bydd y datblygiad yn effeithio’n andwyol yn y tymor hir ar y rhywogaethau a’r cynefinoedd canlynol a restrir yn adran 7 yn Neddf yr Amgylchedd (Cymru) 2016, sef  rhywogaethau a chynefinoedd “hynod bwysig at ddiben cynnal a gwella bioamrywiaeth mewn perthynas â Chymru.”

  • Afonydd
  • Anguilla anguilla llysywen Ewropeaidd
  • Petromyzon marinus Lamprai’r môr
  • Salmo salar Eog yr Iwerydd
  • Salmo trutta Sewin
  • Margaritifera margaritifera Misglod perlog
  • Casgliadau o fryoffytau ceunentydd cefnforol

Mae’r pysgod a’r rhywogaethau o infertebratau hefyd yn rhywogaethau a warchodir dan reoliadau Cynefinoedd Ewrop.

Mudo pysgod

Mae’r datblygwr yn cydnabod fod effaith crynhoi a thynnu dŵr ar bysgod yn dal yn ansicr.   Er y caiff hynny ei grybwyll yn yr EIA, ni atodir yr EIA Pysgodfeydd wrth y cais, a rhaid mynd i’r afael â hynny.   Mae’n amlwg y bydd y gored yn rhwystr i rywfaint o symudiadau pysgod, a chynigir y caiff hyn ei liniaru gan lwybr pysgod, ond mae hyd yn oed y datblygwr yn nodi y caiff rhai pysgod eu hatal rhag symud trwy hwn.    Mae llwybr pysgod newydd yn rhwystr y mae’n rhaid i bysgod mudol lywio drwyddo, a gallai hynny achosi newid yn eu hymddygiad a’u gwneud yn agored i effeithiau megis ysglyfaethu a photsio.  Mae’r datblygwr yn cydnabod fod y mesurau lliniaru a gynigir i hwyluso symudiadau gleisiaid ger y gored wedi’u profi’n wael (eog neu frithyll ifanc, a restrir fel rhywogaethau blaenoriaethol o dan adran 7 Deddf yr Amgylchedd, sy’n disodli adran 42 Deddf yr Amgylchedd Naturiol a Chymunedau Gwledig), sy’n groes i’r honiad yn Adran 14.2.2 yr EIA sy’n nodi “trwy’r asesiadau, dim ond mesurau lliniaru y mae lefel uchel o sicrwydd y gellir eu gweithredu’n llwyddiannus sydd wedi cael eu hystyried o ran lleihau effeithiau a allai fod yn sylweddol fel arall”.  Credwn fod hyn yn hollol annerbyniol.

Nodweddion Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig Ffos Noddun

Mae Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig Ffos Noddun wedi’i ddynodi felly oherwydd ei fioamrywiaeth a’r niferoedd o fwsoglau, llysiau’r afu, rhedyn a chen a geir yno.  Mae’r rhan o’r afon a fyddai’n cael ei gwagio o ddŵr gan y cynllun arfaethedig ymhlith y 10 safle pwysicaf yng Nghymru ar gyfer bryoffytau ceunentydd (mwsoglau a llysiau’r afu).   Mae cyfoeth llysiau’r afu yn rhanbarthau cefnforol gorllewinol Prydain ac Iwerddon, megis y rhai sydd i’w canfod yn Rhaeadr y Graig Lwyd, o bwys byd-eang.   Mae’r amrywiaeth helaeth o blanhigion isaf sydd i’w canfod yma yn dibynnu ar ac yn adlewyrchu rhyngweithiad cymhleth rhwng lleithder yr aer a chwistrelliad, tryddiferiad a llif y dŵr.     Ychydig iawn o sylfaen dystiolaeth tymor hir sy’n bodoli y gellir ei ddefnyddio i asesu effeithiau tynnu dŵr o nentydd ac afonydd ar gymunedau planhigion o’r fath.   Dywed CNC “Mae lefel y cydnerthedd bron iawn yn amhosibl i’w fesur, ac felly hefyd y tebygolrwydd o niwed i fryoffytau y SoDdGA” (Ymateb gan Gyfoeth Naturiol Cymru i gais am wybodaeth rhif ATI-07250a )

Fel canran o lif naturiol yr afon, mae’n debyg y caiff y cyfansymiau mwyaf o ddŵr eu tynnu pan fydd llifeiriant “bychan-canolig”.    Mae’n ymddangos fod cyfraniad llif yr afon at gynnal lleithder uchel Ffos Noddun yn ostod y llifoedd canolig hyn yn anhysbys.

Mae gan y safle hon werth unigryw a byd-eang ar gyfer planhigion is, ac mae tystiolaeth annigonol i asesu effaith tebygol y cynllun arfaethedig arnynt, felly os caniateir i’r cynllun fynd rhagddo, byddai CNC ac APCE yn methu â chynnal eu dyletswydd i “gynnal a gwella bioamrywiaeth, a thrwy wneud hynny, hybu cydnerthedd ecosystemau”.

Misglod Perlog ac ansawdd dŵr

Nid ydym yn hyderus y gall Misglod Perlog a’r ansawdd dŵr y maent yn ddibynnol arno gael eu gwarchod yn ystod camau adeiladu, gweithredu, cynnal a chadw a digomisiynu cynllun o’r maint hwn, ac nid ydym yn hyderus ychwaith y gall y mesurau lliniaru a gynigwyd eu rheoli’n ddigonol.   Ceir enghreifftiau o ddifrod i ansawdd dŵr wrth adeiladu cynlluniau llawer llai yn Eryri a mannau eraill, e.e. <http://www.express.co.uk/news/uk/378622/Hydro-firm-fined-for-destroying-glen-s-freshwater-pearl-mussels>

Coetir hynafol

Bydd y llwybr troed arfaethedig, y trac at y mewnlif, waliau’r mewnlif, a’r strwythur gollwng dŵr yn dinistrio 08.Ha o’r hyn sy’n “goetir hynafol” dynodedig yn ein tyb ni.   Yn ôl Polisi Cynllunio Cymru (Rhifyn 7 – Gorffennaf 2014) Llywodraeth Cymru,  “Mae coetiroedd hynafol a lled-naturiol yn gynefinoedd na ellir eu hadfer os ydynt yn cael eu colli. Maent yn werthfawr iawn am eu bioamrywiaeth, a dylid eu diogelu rhag datblygiadau a fyddai’n achosi difrod sylweddol .” Mae adroddiad diweddar Cyflwr Natur – Cymru (2016) yn datgan mai “Dim ond 12% o goetiroedd yng Nghymru sy’n hynafol ac yn lled-naturiol, ac mae llawer ohonynt wedi dirywio ac yn dameidiog”.    Mae llawer o’r ychydig goetiroedd hynafol sy’n weddill yng Nghymru wedi’u lleoli mewn mannau anhygyrch megis y ceunant hwn, ac rydym yn credu fod cynllun sy’n mynd i ddifrodi un o’r ychydig ddarnau o goetiroedd hynafol sy’n weddill yn annerbyniol.

Rydym yn disgwyl y gwnaiff CNC gadarnhau statws y llecyn fel “coetir hynafol”, ac os caiff hynny ei gadarnhau, byddwn yn disgwyl iddynt ei amddiffyn yn gadarn.

Effeithiau Cronnus Cynlluniau Niferus

Nid yw effeithiau cronnus niferoedd o gynlluniau tynnu a chronni dŵr HEP ar lednentydd Conwy Uchaf (e.e. Nant Cerrig-nâdd, Afon Iwrch, Hafnant) wedi cael sylw digonol yn EIA y datblygwr.   Rydym yn disgwyl i CNC wneud asesiad llawn o’r effeithiau cronnus, a chyfraniad y cynnig hwn tuag atynt.

Glaswelltir corsiog heb ei wella

Rydym bellach yn deall fod yr ymgeisydd bellach yn cynnig defnyddio coridor y lein beipiau fel llwybr cludo, ac rydym yn asesu y caiff oddeutu 0.5 Ha o laswelltir (cynefin o bwys mawr ar gyfer Gwarchod Amrywiaeth Biolegol o dan Gynllun Gweithredu Bioamrywiaeth y DU/Deddf yr Amgylchedd S.7) ei golli yn barhaol, ac yn lle hynny, mae’n debyg y daw coridor o frwyn meddal yn ei le, ac nid yw hynny’n gwneud iawn am golli cynefin prin.

Os gwelwch yn dda, gwrthodwch roi caniatâd i’r cynllun hwn a gwarchodwch ddibenion y Parc Cenedlaethol.

Yn gywir, ayyb

Comments are closed.